Pháp đánh giá chiến thắng của Phổ năm 1866 và quyền thống trị tuyệt đối của họ ở đất Đức là làm suy yếu vị thế của Pháp. Căng thẳng giữa hai quốc gia tăng lên. Năm 1869 Leopold của dòng họ Hohenzollern-Sigmaringen (một dòng họ quý tộc ở Phổ) được mời giữ chức vua Tây Ban Nha. Vì lý do chiến lược chính trị, Bismarck ủng hộ chức ứng cử viên này. Nhưng dòng họ Hohenzollern-Sigmaringen với sự đồng ý của chính phủ Phổ đã khước từ đề nghị này.
Thế nhưng Pháp vẫn đòi hỏi Wilhelm I. phải bảo đảm dòng họ Hohenzollern phải từ bỏ vĩnh viễn ý đồ chiếm vương miện Tây Ban Nha. Đại sứ Pháp, bá tước Benedetti, ép Wilhelm I. đang ở vùng Bad Ems trong vấn đề này. Bức điện tín lên quan đến việc này đã bị Bismarck cắt xén nhiều (và qua đó làm tăng tính kích động) rồi cho đăng công khai (Emser Depesche).
Với hành động đó, ông đã đạt mục đích vạch mặt và cô lập Pháp, đồng thời kích động tinh thần quyện tụ dân tộc của người Đức. Khi Pháp tuyên chiến với Phổ (19.7.1870), những điều ước được thỏa thuận trong Liên minh bảo vệ nhau năm 1866 có hiệu lực, cuộc chiến tranh (Pháp – Phổ) lan rộng thành cuộc chiến Đức – Pháp.
Quân đội Đức xông lên và chiến thắng những trận đầu rất nhanh chóng. Sau khi thất bại ở Sedan, Pháp phải đầu hàng ngày 2.9.1870. Napoleon III bị bắt và bị giam ở Kassel. Cuộc hô hào tiếp sức cho cuộc chiến (phía Pháp) sau khi (Đức) tuyên bố thành lập nước ở ngay trên đất Pháp đã kết thúc bằng việc (Đức) chiếm Pari (tháng giêng 1871). Hiệp định hòa bình ở Frankfurt (10.5.1871) quyết định Pháp phải bồi thường chiến tranh và phải trả lại vùng đất Elsass-Lothingen (cho Đức).
Tuyên bố thành lập vương quốc Đức trong phòng gương của lâu đài Versailles
Ngay trong khi cuộc chiến còn đang tiếp diễn, Bismarck đã tận dụng được lòng yêu nước của người Đức để đàm phán với những bang miền nam Đức về việc sáp nhập vào Liên minh bắc Đức. Ông đã thuyết phục được những bang quan trọng như Bayern và Württemberg thông qua việc công nhận rất nhiều đặc quyền cho họ (ví dụ chủ quyền về quân sự trong hòa bình).
Bản tuyên ngôn của Hoàng đế được đọc ngày 18.1.1871 ngay trong phòng gương của lâu đài Versailles (phòng đãi thượng khách). Vương quốc Đức được hình thành sau khi các bang miền nam Đức sáp nhập vào Liên minh bắc Đức. Vấn đề quyết định đáng chú ý ở đây là việc thành lập vương quốc này không xuất phát từ nhân dân mà từ lãnh chúa của các vùng. Do đó vương quốc Đức mang một đặc thù riêng. Cuộc chiến tranh Đức – Pháp đã mang lại hàng loạt những yếu tố cơ bản và có tác dụng lâu dài cho tương lai:
– Sự thống nhất dân tộc Đức đạt được nhờ việc thành lập Vương quốc Đức.
– Cơ cấu quyền lực ở châu Âu thay đổi hẳn vì sự ra đời của một cường quốc mới.
– Việc thành lập Vương quốc Đức gây ra những nghi ngờ đối với chính thể này, vì sự thống nhất xảy ra quá nhanh chóng nhờ sức mạnh quân sự vượt trội.
– Chính sách đối ngoại của Bismarck mang tính quyết định cho việc thành lập Vương quốc này.
– Mối thù truyền kiếp“ giữa Đức và Pháp được khoét sâu thêm
– Bismarck được phần lớn người Đức tôn sùng, vai trò của ông không còn gì phải bàn cãi.